दिवाळी हा भारतीय संस्कृतीतील सर्वात पवित्र आणि आनंददायी सण मानला जातो. या सणात धनत्रयोदशी, नरक चतुर्दशी, लक्ष्मी पूजन, पडवा आणि भाऊबीज असे विविध दिवस साजरे केले जातात.
यापैकी लक्ष्मी पूजनाचा दिवस विशेष महत्त्वाचा आहे कारण तो केवळ संपत्तीचा नाही, तर आध्यात्मिक समृद्धीचा उत्सव आहे.

लक्ष्मी पूजनाचा पौराणिक संदर्भ

पुराणानुसार, समुद्रमंथनाच्या वेळी लक्ष्मीदेवी क्षीरसागरातून प्रकट झाल्या आणि त्यांनी भगवान विष्णूंच्या वक्षस्थळावर वास केला.
तेव्हापासून लक्ष्मी ही समृद्धी, सौंदर्य, शांती आणि चैतन्य यांची प्रतीक मानली जाते.
दिवाळीच्या अमावास्येच्या रात्री जेव्हा अंधाराचे साम्राज्य असते तेव्हा लक्ष्मीदेवी प्रकाश, ज्ञान आणि सकारात्मकतेचे प्रतीक बनून भक्तांच्या घरी येतात असे मानले जाते.

आध्यात्मिक दृष्टिकोनातून अर्थ

लक्ष्मी ही केवळ धन-संपत्ती नव्हे तर मन:शांती, सद्बुद्धी आणि दयाभावाची देवी आहे.
दिवाळीत लक्ष्मी पूजन करण्यामागे खालील आध्यात्मिक अर्थ दडलेले आहेत:

1. अंधारातून प्रकाशाकडे प्रवास:
   अमावास्येच्या दिवशी अंधाराचे प्रतीक म्हणजे अज्ञान, आणि दीप लावणे म्हणजे ज्ञानप्रकाशाचा विजय.
2. मनाचे शुद्धीकरण:
   घराची साफसफाई, सजावट आणि पूजा हे सर्व अंतर्मनातील नकारात्मकता दूर करून शुद्ध भाव निर्माण करण्याचे साधन आहे.
3. कृतज्ञतेचा उत्सव:
   लक्ष्मी पूजनाच्या वेळी आपण आपल्याकडे असलेल्या प्रत्येक वस्तूला – धान्य, पैसा, साधनं – यांना देवत्व मानून कृतज्ञता व्यक्त करतो.
4. सद्वर्तनाचे महत्त्व:
   लक्ष्मी केवळ स्वच्छ, प्रामाणिक आणि सात्त्विक ठिकाणी वास करते. त्यामुळे हा सण आपल्याला नीतिमूल्यपूर्ण जीवन जगण्याची प्रेरणा देतो.

लक्ष्मी पूजनाची प्रतीकात्मकता

लक्ष्मी पूजन आणि अंतर्मनातील समृद्धी

खरी लक्ष्मी ही आपल्या अंतर्मनातील शांतता, समाधान आणि प्रेम आहे.
जर मन स्वच्छ, विचार सकारात्मक आणि कर्म नीतिमूल्यांवर आधारित असेल, तर लक्ष्मी स्वतःच आकर्षित होते.